Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, NTV'de katıldığı canlı yayında Burcu Kaya ve Ahmed Arpat'ın sorularını yanıtladı. Bakan Fidan, Suriye'deki çatışmalı durum ve Gazze'deki kriz başta olmak üzere gündeme ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Fidan'ın açıklamalarında, Türkiye'nin milli güvenliği, Suriye'deki gelişmeler, PKK/YPG'ye yönelik uyarılar, Gazze'deki durum, ateşkes görüşmeleri, Ukrayna-Rusya İstanbul toplantısı, Eurofighter alımı, Schengen vizesinde kolaylık kararı ve İran-İsrail savaşı gibi başlıklar öne çıktı. Türkiye'nin bölgesel istikrarı sağlama hedefi, komşularla işbirliği ve barışçıl çözümler vurgulandı. Ayrıca, ABD'nin bölgede oynadığı rol ve SDG'ye yapılan çağrılar da dikkat çekti.
PKK/YPG'ye ilişkin uyarılar
Suriye'nin Türkiye'nin milli güvenliği için olan önemi tartışılmaz. Komşularımız bizim için hayati yaşam alanlarıdır. Buradaki problemlerle meşgul olmak istemiyoruz. Bu sorunlar topraklarımıza göç, ekonomik durgunluk gibi olumsuzluklar olarak geri dönüyor. Bir numaralı hedefimiz bölgede istikrarı, süküneti ve güvenliği sağlamak. Bizde hegemonik bir yaklaşım yok.
Suriye'nin bölünmesinden ve istikrarsızlığından faydalanacak aktörlerin Suriye'nin içinde bulunduğu çaresizlik ve ümitsizlik çukurunda debelenmesini görüyoruz. Başta İsrail'in böyle bir amacı olduğunu düşünüyoruz. Netanyahu bunu açıkça ifade etti.
Süveyda'daki olayları fırsat bilen bazı grupların hareketlendiğini gördük. Biz iktidar olarak uyarımızı vermek zorundaydık. Çünkü Suriye'de birlik ve bütünlük istiyoruz. Oradaki grupların bunun altın dengesini bulup o formülle gitmeleri gerekiyor. Biz İsrail'e hem kendi istihbarat kanallarımız üzerinden hem de muhataplarımız üzerinden aynı mesajı gönderiyoruz. Bizim gizli ajandamız yok. Hiçbir ülke Suriye'ye tehdit oluşturmasın, Suriye de kimseye tehdit oluşturmasın. Bizim anlayışımız bu.
Bölgenin evlatları olarak barış içinde yaşamayı ve bu sistemi kurmayı başarmamız gerekiyor.
Türkiye'den Şam'a destek beyanı
İşbirliği yapmak kadar normal bir şey yok. Bunu Irak ile ve başka ülkelerle de yapıyoruz, Suriye'de neden yapmayalım? Suriye'de temel devlet kurumlarının yeniden yapılandırılması konusunda çok ciddi yardımlara ihtiyaç var.
Süveyda'daki olaylar
Bölgede belli grupların kendini güvenli hissetmemesi Osmanlı'nın çekilmesinden itibaren başlıyor. Burada üstü örtülmüş belli sorun alanları var. Bedevilerle Dürziler arasında cereyan eden çatışmalara, merkezi yönetimin müdahale etme çabasına İsrail'in engel olduğunu görüyoruz. Merkezi güçler orada olmazsa karşılıklı katliamı kimse engelleyemez. Buna rağmen bir anlayış birliği oluştu. Amman'da bir araya geldik. Sadece Dürzilerin üç kolundan biri her türlü anlaşmaya karşı olduklarını belirtti. Taraflar arasındaki görüşmeler devam ediyor.
Ahmed el Şara kapsayıcı bir siyaset uygulamaya çalışıyor. Bölgede birbiriyle hesaplaşan birçok grup var. Suriye'de devlet dışında silahlı grup olmamalı. Ben Şara'nın elindeki imkanlarla müdahale ettiğine inanıyorum.
ABD ne istiyor?
ABD'nin bölgede yapıcı bir rol oynadığını gördük. Sayın Trump'ın bölgeye gönderdiği ve ABD'nin Suriye Temsilcisi olarak atanan Tom Barrack, tarafsızlığı yansıtma gayretinde olan yeni bir yaklaşımın temsilcisi. Yıllardır beklediğimiz özgün bir vizyon. Bunu takdir ediyoruz. Sayın Barrack gerek İsrail ile gerek Suriye, Ürdün ve bizimle yaptığı görüşmelerde çok yoğun mesai harcadı. Şimdi belli bir sakinlik yaşanıyor. Umarım böyle devam eder.
SDG'ye uyarı ve çağrı
Süreç devam ederken Süveyda'daki durum ortaya çıkınca gündem kayması yaşanıyor ancak bizim gündemimiz değişmiyor. SDG'nin vakit kaybetmeden merkezi hükümetle anlaşmaya varması ve bu anlaşmanın harekete geçmesi için sahici adımlar atması önemli. Güvenlik için Türkiye'nin şahit tutulması önemli. YPG'nin silah bırakmasını bekliyoruz.
Tom Barrack'ın SDG'ye yönelik açıklaması yerinde bir çağrıdır.
PKK'nın silah bırakması
Irak'taki PKK senaryosunu, Suriye'deki PKK senaryosunu tekrar tekrar yaşayıp ülkemizin gelecekteki 40 yılını önceki 40 yılı gibi yaşatmaya hakkımız yok. Süreç devam ederken vatandaşımızın endişelenmemesi lazım. Beklentimiz hiçbir tehdidin kalmaması. Irak'ta, Suriye'de, İran'da silahlı unsurlar var ve bunların hepsi takip edilmesi gereken hususlar. Son 10 yıldır PKK'yı bu topraklardan attık; Suriye'de ve Irak'ta ise hala sorun teşkil ediyorlar. Silah ve çatışma dilini kullanmadan daha medeni bir anlayışla dönüşüm mümkün.
Gazze'deki durum
Bu başı gözü dönmüş azgınlığın bir yerde son bulacağı açık. Bu dünyanın mı İsrail'in mi başına bela açacak, bunu göreceğiz. Ancak dünyada herkes bundan bir şekilde etkileniyor. İsrail'i destekleyen birçok ülke tepki göstermeye başladı ve "bizim bu şeytanla işimiz yok" demeye başladılar. Son olarak Fransa, Filistin'i tanıyacağını açıkladı.
Ateşkes görüşmeleri
Görüşmeler uzun süredir devam ediyor. ABD'liler açısından bir krize girilmiş gibi görünüyor.
Üç tıkanmış alan var:
- Ateşkes sonrası insani yardımların kim eliyle dağıtılacağı konusunda taraflar anlaşamıyor.
- Gazze'deki İsrail kara birliklerinin geri çekilmesi ve konuşlanacakları yerler.
- Hamas tarafı, soykırım mekanizmasının tekrarlanmaması için garantiler istiyor.
İsrail, Gazze'yi yakıp yıkmanın dışında insanları açlıktan öldürerek de yaşanmaz bir yer haline getirmeye çalışıyor. İsrail istihbarat yetkilileri ülke ülke dolaşarak Filistinli mültecileri almaya zorluyorlar.
Ukrayna-Rusya İstanbul toplantısı
Cumhurbaşkanımızın çok ilkeli bir tutum izlediği, kurumların iyi koordine olduğu bir süreç yürütülüyor. Bu savaşın bölgesel ve küresel çok ciddi etkileri var. İnsani trajedisi bir tarafa, şehirler mahvolmuş durumda; uluslararası arenada daha büyük bir savaşı ve bölünmeyi mümkün kılacak bir durumla karşı karşıyayız. Nükleer silah hariç her şeyin kullanıldığı karmaşık ve maliyetli bir savaş yaşanıyor. Toplantıda liderlerin hangi şartlar altında nasıl bir araya geleceği tartışıldı. Türkiye'de liderler zirvesi düzenlenmesi konusunda prensipte anlaşılmıştı.
Eurofighter alımı
Çok katmanlı bir süreç var. Belli uçakların gözden geçirilmesi, yerli üretimler gibi konular gündemde. Eurofighter'ı envanterinde bulunduran ülkelerle iki üç yıldır görüşmeler sürüyor. Alınacak uçak sadece uçurmayla ilgili değil; personel, mühimmat, yazılım, bakım-onarım gibi birçok husus var. Cumhurbaşkanımızın girişimleriyle belli bir düzeye getirildi; teknik heyetler görüşmelere devam edecekler.
Schengen vizesinde kolaylık kararı
Birkaç ülkenin aldığı muhalefet kararları var ve bu konuda yoğun diplomasi yürütüldü. Avrupa ile vize serbestisi için atılacak adımlar önemli; bu konu Türkiye'nin AB perspektifinin canlı tutulması açısından da büyük önem taşıyor.
İran-İsrail savaşı
Yeni bir çatışma olasılığı her zaman mümkün. Taraflar 12 günlük savaştan çıkardıkları dersleri şu anda hayata geçiriyorlar. Özellikle İsrail'in bu dersleri dikkate alması bekleniyor. Ben İran'ın kendisine saldırılmadan saldırmayacağına inanıyorum. Nükleer müzakerelerde uzlaşmaya ulaşılırsa savaş olmayacağını düşünüyorum.
