Sosyal medyada yapılan paylaşımlarda yoğun olarak Suriye iç savaşı döneminde yaşanan göç hareketi hatırlatıldı ve bunun yeniden yaşanıp yaşanmayacağı sorgulandı. Hem haber ajansları hem de BBC Türkçe'nin görüştüğü yerel kaynaklar, sınırda Türkiye'ye doğru yoğun bir göç hareketinin olmadığını aktarıyor. BBC Türkçe'nin konuştuğu uzmanlar da mevcut şartlarda büyük bir göç dalgası beklemiyor.
Göç hareketi olası görünüyor
Bununla birlikte saldırıların büyük bir savaşa dönüşmesi ya da derin bir iç karışıklık durumunda kitlesel bir göç hareketinin olası olduğunu ekliyorlar. Ancak bu durumda bile İran'dan gelecek bir göç dalgasının çeşitli açılardan Suriyelilerin göçünden çok daha farklı olacağını söylüyorlar.
Kapılardaki kısmi hareketliliğin asıl nedenininse Türkiye'den ülkelerine dönen İranlılarla ilgili olduğu anlaşılıyor.
İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Başkanı (İGAM) Başkanı Metin Çorabatır mevcut durumla ilgili şunları söyledi;
"Şu ana kadar İran'dan yurt dışına çıkma eğilimini pek hissetmedik. Hatta çıkan haberlere göre Türkiye'ye ticaret, turizm, sağlık gibi sebeplerle gelen İranlılar hava sahaları kapandığı için Van'a hücum ettiler ve İran tarafına otobüs ayarlamaya çalıştılar. Şu anda tam tersi yönde bir hareket var."
BBC Farsça'ya göre İranlıların Türkiye ile vize serbestisine rağmen sınıra akın etmemesinin iki ana nedeni olabilir;
Benzin eksikliği ve büyük şehirler çevresindeki trafiğin kilitlenmiş olması ülke içinde seyahati bile zorlaştırdı. İranlılar karşılıklı devam eden saldırıların bir savaşın başlangıcı olduğuna inanmıyor. Pek çok kişi hâlâ durumun birkaç gün içinde stabilize olacağını düşünüyor.
Mevcut şartlarda göç artar mı?
İran vatandaşları Türkiye'ye vizesiz girebiliyor ve 90 güne kadar kalabiliyor.
Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi ve Göç Araştırmaları Derneği'nden Doç. Dr. Didem Danış, bu nedenle bazı İranlıların kısa süreliğine güvenlik amaçlı Türkiye'ye gelme ihtimali olduğunu söylüyor. Ama "bunun şimdilik kitlesel ve uzun süreli bir sığınma olacağını sanmadığını" belirtiyor.
Marmara Üniversitesi Nüfus ve Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi Müdürü ve Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Fatih Aysan da "Çok büyük bir çatışma olmadıktan veya çatışmalar aylarca uzamadıktan sonra Suriye'deki gibi büyük göç dalgalarını beklemiyorum" yorumunu yapıyor.
Krizin derinleşmesi durumunda senaryolar neler?
Ancak uzmanlar, farklı senaryolarda kitlesel bir göç hareketinin yaşanabileceğini söylüyor.
İGAM Başkanı Metin Çorabatır, böyle bir göçün iki ayrı senaryoda gelişebileceği kanısında.
Çorabatır, "Krizin tırmanması ve şehirler ile sivil halkın yaşadığı yerlerin bombalanması nüfus hareketlerine yol açabilir. Bunun yanı sıra bir ateşkes veya bir barış süreci başladıktan sonra İran rejiminin kendi içine dönüp baskıyı arttırması durumunda da Türkiye'ye geçişler olabilir. Ama bu kitleler halinde mi olur? Tabii bunu İran'daki gelişmeler belirleyecek” ifadelerini kullandı.
Uzun yıllar BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Dış İlişkiler Sorumlusu olarak çalışan Çorabatır, İranlıların çıkış yapabilecekleri ülkelerin en başında Türkiye'nin geldiğini de hatırlatıyor.
İran'ın; Türkiye'nin yanı sıra Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Türkmenistan, Afganistan ve Pakistan'la da sınırı bulunuyor.
Türkiye'de ne kadar İranlı var?
Türkiye'de bulunan İranlılar farklı resmi statülere sahip. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi'nin en son 12 Haziran'da güncellediği verilere göre ikamet izni ile Türkiye'de bulunan yabancılar arasındaki ilk 10 uyruk içinde İranlılar beşinci sırada yer alıyor.
Ülkede bu statüye sahip 74 bin 901 İranlı yaşıyor. Türkiye'de vatandaşlık alarak yaşayan İranlılar da var ancak sayıları net değil.
