Bilim insanları, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin bu yıl Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'ndaki orman yangınlarına yol açan hava koşullarını yüzde 22 daha şiddetli hale getirdiğini tespit etti.
İngiltere, Türkiye, Yunanistan, Hollanda ve ABD'nin üniversiteler ve meteoroloji kurumlarından bilim insanlarının aralarında bulunduğu World Weather Attribution (WWA) grubundan 28 araştırmacı, iklim değişikliğinin söz konusu orman yangınlarına etkisine yönelik ilişkilendirme analizi gerçekleştirdi.
Avrupa'da bu yıl, bir milyon hektardan fazla alanın kaybedildiği orman yangınları açısından "en kötü yıl" olarak kayıtlara geçerken, araştırmacılar ülkelerin fosil yakıt yakmaya devam etmesi durumunda daha büyük ve kontrolü zor yangın riskinin artmaya devam edeceği uyarısında bulundu.
Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'na yönelik ilişkilendirme analizine göre, iklim değişikliği yangınların öncesindeki aylar, haftalar ve günlerde hava koşullarını etkileyerek yangınlara zemin hazırladı.
Bölgedeki toplam kış yağışları yaklaşık yüzde 14 azalırken, bu durum yaz aylarında daha kuru hava koşulları görülmesine yol açtı.
Yangınlar öncesinde yoğun ve kuru sıcaklığın bitkileri nasıl tutuşturmaya hazır hale getirdiği ve havanın ne kadar "susuz" olduğu incelenen analiz kapsamında, bilim insanları yüksek buharlaşmalı koşulların bir hafta boyunca yaşanma olasılığının 10 kat ve şiddetinin de yüzde 18 arttığını belirledi.
Akdeniz'de haziran ve temmuzda yüzlerce orman yangını çıktı. Art arda 40 derecenin üzerinde sıcaklığın görüldüğü günlerde kuru bitki örtüsü ve fırtına şiddetine ulaşan rüzgarların körüklediği ölümcül yangınlar nedeniyle, söz konusu ülkelerde 80 binden fazla kişi tahliye edildi.
Yangınların kontrolsüz şekilde yayılmasına neden olan üç günlük sıcak, kuru ve rüzgarlı koşulların birleşimi olan yangına elverişli koşullar, iklim değişikliğine bağlı olarak 10 kat daha olası hale geldi ve yüzde 22 daha şiddetli yaşandı.
İklim değişikliği olmasaydı, benzer olayların 100 yılda bir gerçekleşme ihtimali bulunurken, küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi dönem ortalamasına göre 1,3 derece arttığı bu dönemde bu tür olayların yaklaşık 20 yılda bir yaşanması bekleniyor.
Yangınların şiddetinde daha fazla artış riski
Bilim insanları, dünyada fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçişin hızlanmaması durumunda, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'nın daha şiddetli ve kontrolü zor orman yangınları riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulunuyor
Küresel sıcaklık artışı mevcut politikalar kapsamında öngörüldüğü gibi bu yüzyılda sanayi öncesi dönem ortalamasına göre 2,6 dereceye ulaşırsa, benzer aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı hava koşullarının yaşanma olasılığının 9 kat ve şiddetinin de yüzde 25 daha artacağı tahmin ediliyor.
Yangınların başlaması ve yayılma riskini azaltacak ileriye dönük stratejilere ihtiyaç olduğunun altını çizen araştırmacılar, bunun için yakıt yönetim stratejilerinin güçlendirilmesi ve toplumda yangın riskine ilişkin farkındalık çalışmalarının artırılması gerektiğini belirtiyor.
"Yıkıcı yangınlar, bir uyarı olarak görülmeli"
Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi İklim Bilimi Profesörü Friederike Otto, analize ilişkin değerlendirmesinde, sanayi öncesi dönem ortalamasına göre 1,3 dereceye ulaşan küresel sıcaklık artışının "varoluşsal tehdit" haline gelebilecek aşırı yangınlara yol açtığını belirterek, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adası'ndaki yıkıcı yangınların bir uyarı olarak görülmesi gerektiğini ifade etti.
Otto, "Ülkeler petrol, gaz ve kömür yakmaya devam ettikçe küresel sıcaklıklar yükselecek ve büyük, hızla yayılan yangınların riski artmaya devam edecek" değerlendirmesinde bulundu.
Yenilenebilir enerjiye geçiş için gerekli tüm araçlar ve bilginin mevcut olduğunu vurgulayan Otto, "Ancak dünyayı fosil yakıtlara bağımlı tutan çıkar grupları var. Daha sağlıklı ve güvenli bir gelecek için siyasi liderlerimizin harekete geçmesi gerekiyor" yorumunu yaptı.
İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Bikem Ekberzade de Türkiye'de bu yıl haziranda orman yangınlarının beklenmedik şekilde arttığına işaret ederek, yangınların başlıca nedeninin insan kaynaklı ihmaller olduğuna dikkati çekti.
Ancak meteorolojik koşulların yangınların hızla yayılmasına ve şiddetinin artmasına yol açtığını aktaran Ekberzade, "Bitki örtüsü kuru ve şiddetliyse, kaynağı ne olursa olsun tek bir ateşleme hızla kontrolü zor bir orman yangınına dönüşebilir. Küresel ısınmanın şiddetlendiği dünyada, kent ve doğal alanların daha fazla iç içe geçmesiyle, daha büyük, şiddetli ve ölümcül yangınlar yakında norm haline gelebilir" ifadelerini kullandı.
